بهرامی: هنوز ضرورت حضور روانشناس در کاروان المپیک تعریف نشده است
روانشناسی ورزشی
یک روانشناس ورزشی معتقد است: هنوز ضرورت حضور روانشناس در تیم‌های المپیکی در کمیته ملی المپیک و فدراسیون‌های ورزشی تعریف نشده است.
دکتر علیرضا بهرامی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: وقتی المپیک های گذشته را مرور می‌کنیم، می‌بینیم یک ورزشکار حتی با وجود این که از نظر آمادگی جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی شرایط بسیار خوبی داشته، اما به علت شرایط نامناسب روانی در ارائه عملکرد خود ناکام مانده است. این ناکامی از آن جا نشات می‌گیرد که یک مربی امکان دارد از نظر مهارت‌های تکنیکی از تخصص لازم برخوردار باشد، اما از نظر مهارت‌های روانی و تصویر سازی ذهنی نمی‌تواند عملکرد موفقی داشته باشد زیرا ایم کار در تخصص او نیست. بنابراین مربی برای این که بتواند ورزشکار را از نظر ذهنی برای شرکت در صحنه المپیک آماده کند، باید در ابتدا با استفاده از شیوه‌ها و تکنیک‌های روانشناختی بر استرس‌ها و اضطراب های خود غلبه کند و سپس ورزشکار را در یک شرایط آرام و بدون تنش برای شرکت در مسابقات کوچ کند.
وی افزود: وقتی که هنوز نه فدراسیون‌های ورزشی و نه مربیان اعتقادی به مربیان روانشناسی ندارند، چگونه می‌توان ضرورت آن را در بین تیم‌های المپیکی احساس کرد. از طرف دیگر آموزش مهارت‌های روانی همانند مهارت‌های تکنیکی و تاکتیکی زمان بر است و روانشناس تنها با یک ماه حضور در کنار ورزشکار نمی‌تواند خدمات خود را به خوبی در اختیار ورزشکار قرار دهد و او را برای رویداد مهمی همچون المپیک آماده کند.
بهرامی در ادامه خاطر نشان کرد: یکی از اصول مهم در موفقیت تیم ملی وزنه‌برداری در بازی‌های المپیک 2012 لندن به خاطر همکاری یکساله من با این تیم پیش از حضور در المپیک بود. به طوری که این همکاری سبب شد تا تیم ملی وزنه‌برداری در آن زمان صاحب یک مدال طلا، دو نقره و یک برنز شود که ( البته مدال برنز یکی از وزنه‌برداران نیز به خاطر دوپینگی شدن حریفش تبدیل به مدال نقره شد.) به هر حال حضور روانشناس کنار تیم به منزله کسب جایگاه مربی نیست؛ بلکه هدفش خدمت به ورزشکار و ارتقا عملکرد او در صحنه مسابقات است. اما هنوز این اعتماد در بین مربیان ایجاد نشده و اعتقاد راسخی نسبت به حضور روانشناس ندارند.
وی افزود: با وجود این که طی چند سال گذشته اساتید زیادی در مقطع ارشد و دکترا در رشته روانشناسی ورزشی از پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی فارغ التحصیل شده‌اند، نسبت به دهه شصت با کمبود روانشناس مواجهه نیستیم، اما همواره می‌بینیم که هنوز این جایگاه با این همه پتانسیل شناخته شده نیست و نقش آن در حال کمرنگ شدن است.
عضو گروه روانشناسی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، اضافه کرد: در المپیک‌های گذشته ما شاهد بودیم که در موفقیت ورزشکار تنها 10 درصد مهارت‌های جسمانی و تاکتیکی تاثیرگذار بود و 90درصد مربوط به مهارت‌های ذهنی بود. با این وجود هنوز از این مهارت به خوبی در بین ورزشکاران المپیکی استفاده بهینه‌ای نمی‌شود.
وی ادامه داد: با وجود این که روانشناسی ورزشی در کشور از نظر علمی و عملی جایگاه مناسبی پیدا کرده است، اما کاربرد فرایند استفاده از آن در ورزش ضعیف است و فدراسیون‌های ورزشی در چشم‌انداز برنامه‌های چند ساله خود هنوز این جایگاه را به صورت پر رنگ در نظر نمی‌گیرند. تنها نزدیک به المپیک به این باور می‌رسند که یکی از عوامل ناکامی ورزشکاران در المپیک به خاطر عدم توجه به مسائل روانی و تصویر سازی ذهنی ورزشکار خود بوده است.
بهرامی اظهار کرد: به اعتقاد من کار یک روانشناس، یک کار تیمی است و باید بتواند تعامل خوبی را با ورزشکار، مربی و سرپرست تیم برقرار کند تا بتواند نقش موثری را در موفقیت ورزشکار در مسابقات حساس و مهمی همچون المپیک ایفا کند. این کار تیمی برخی اوقات به خاطر اعتقاد و اعتماد کادر فنی به خوبی جواب می‌دهد و در برخی از مواقع با تغییر کادرفنی کاملا کمرنگ می‌شود. این که ما بخواهیم با دادن سکه، زمین و ... انگیزه ورزشکار را برای حضور در صحنه المپیک افزایش دهیم در حقیقت یک بخش جزئی از فرایند کار روانشناسی است و دیگر عوامل روانشناسی در ورزشکار تقویت نمی‌شود. من قبول دارم، دادن وعده‌های مالی به ورزشکار سبب انگیزه مضاعف در او می‌شود، ولی این شرط کافی نیست. ورزشکار باید بداند که هنگام مواجهه با لحظات حساس و مهم چگونه از شبیه سازی ذهنی و مهارت های روانی به خوبی استفاده کند تا در برابر حریفش با شکست روبرو نشود. این چیزی است که ما هیچ وقت به ورزشکار آموزش‌های لازم را در این خصوص نمی‌دهیم و تنها تصور می‌کنیم انگیزه‌های مالی نقش مهمی در موفقیت ورزشکار در صحنه‌های مهمی همچون المپیک دارد.
بهرامی در پایان تاکید کرد: ما هنوز نتوانسته‌ایم نسخه واحدی را برای ایجاد انگیزه در بین ورزشکاران خود ارائه دهیم. به طوری که امکان دارد انگیزه‌های مالی در یک ورزشکار سبب موفقیت او در المپیک شود، اما در ورزشکار دیگر این گونه انگیزه‌های مالی تاثیری در موفقیت او نداشته باشد و تنها با تقویت مسائل روحی – روانی او بتوانیم شانس قهرمانی را افزایش دهیم. ضمن این که از نظر زمانی نیز مسئولان ما هیچ وقت نتوانستند وعده‌های مالی که به ورزشکار می‌دهند را طبق زمان اعلام شده عملی کنند و همین امر سبب می‌شود که ورزشکار انگیزه خود را از دست بدهد و حتی در رقابت‌های آینده اثر مخرب نیز داشته باشد.